Peter Gerritsz-orgel (1478-1481) : visueel technisch onderzoek naar de bevestiging en constructie van de orgelkas in de Koorkerk te Middelburg

Peter Gerritsz-orgel (1478-1481) : visueel technisch onderzoek naar de bevestiging en constructie van de orgelkas in de Koorkerk te Middelburg

2024

Onderzoekdossier

Het laatmiddeleeuwse Peter Gerritsz-orgel is één van de oudst bewaarde orgels in Nederland, waarvan zowel de kas als het binnenwerk bewaard zijn. Het laatgotische orgel is tussen 1478 en 1481 gebouwd en in 1560 uitgebreid met een rugwerk in Renaissance-stijl. De kas is in 1952 in bruikleen gegeven aan de Nederlands Hervormde Gemeente, thans de Protestantse Gemeente Middelburg en hangt sindsdien in de Koorkerk.
Het doel van het onderzoek is het vaststellen of het houten meubel van de orgelkas gedemonteerd kan worden zonder noemenswaardige vervolgschade aan de historische substantie van het kunstwerk. Uit visueel technisch onderzoek, uitgevoerd op 21 augustus 2023 door Dhr. Paul van Duin (Rijksmuseum) en Mw. Saskia Smulders (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) blijkt dat de orgelkas door orgelexperts gedemonteerd kan worden zonder dat dit risico op
noemenswaardige vervolgschade zal opleveren. De orgelkas bestaat uit een traditionele constructie van stijl- en regelwerk met getoogde pen-gatverbindingen. Ter versteviging van de constructie zijn extra latten en balken met schroeven en bouten aangebracht. Er zijn geen aanwijzingen voor het gebruik van lijmen waargenomen.
Het advies is om de demontage door orgelexperts uit te laten voeren, gebruikmakend van een gedetailleerde constructietekening en nummering. Voor transport gelden de algemeen toe te passen maatregelen voor kunstobjecten. Voor het hanteren en transporteren van de orgelpijpen dienen extra voorzorgsmaatregelen genomen te worden voor persoonlijke bescherming, afhankelijk van de toegepaste metalen, zulks ter beoordeling van een metaal restaurator en/of orgelexpert.

kerkorgels, orgelkas, constructies

Nederland

Zeeland

Middelburg

2023-109

Monumentnummer: 28671
Inventarisnummer Rijksmuseum: BK-NM-8166
Instelling: Rijksmuseum
Vervaardiger: Peter Gerritsz
Titel: Orgelkas van het Peter Gerritsz-orgel
Datering: 1478-1481 en circa 1560
Plek van vervaardiging: Utrecht
Locatie: Koorkerk, Onder den Toren 1, 4331 BD Middelburg